Բամբակ, վիսկոզա, էլաստան - ի՞նչ է թաքնված այս նյութերի անունների հետևում:

Բամբակ, վիսկոզա, էլաստան - ի՞նչ է թաքնված այս նյութերի անունների հետևում:

2020-09-02

Մանկական հագուստ կարելու համար արտադրողները օգտագործում են տարբեր գործվածքներ` բնական և սինթետիկ: Փորձենք հասկանալ, թե ինչպիսի հատկություններ ունեն ամենատարածված նյութերը, որոնցից պատրաստվում են մեր երեխաների հագուստները:

Սկսենք բնական հումքից պատրաստված գործվածքներից։ Էկոլոգիապես մաքուր լինելու, հիգիենայի և այլ որակների շնորհիվ այս գործվածքները ակտիվորեն օգտագործվում են երեխաների և մեծահասակների հագուստների արտադրության ոլորտում:

Բամբակ: Նյութը ստացվում է բամբակենու պտուղների վերամշակման արդյունքում: Բամբակը ամուր է, փափուկ, դիմացկուն, սակայն էլաստիկ չէ, հեշտությամբ է ճմրթվում և ուշ է չորանում: Բամբակյա միատոն իրերը կարելի է լվանալ մինչև 90° С, բազմագույն իրերը՝ մինչև 40° С:

Բուրդ: Այն պատրաստված է կենդանիների, հիմնականում՝ ոչխարների մազերից: Բուրդը համարվում է լավագույն նյութը տերմոներքնազգեստ կարելու համար, քանի որ այն կլանում  է տհաճ հոտերը և աստիճանաբար ինքնամաքրվում. պարզապես անհրաժեշտ է թողնել բրդյա իրերը մաքուր օդում: Բուրդը փափուկ է, տաք, առաձգական: Բրդյա հագուստը լվանում են ոչ ավել, քան 50° С տաք ջրում, չեն քամում և չեն չորացնում լվացքի մեքենայում:


Մետաքսը ստացվում է շերամի թելերի վերամշակման արդյունքում: Մետաքսը առանձնանում է իր փափկությամբ, քնքշությամբ և ամրությամբ: Մետաքսը չի ձգվում, լվանալու ժամանակ չի «մտնում», սակայն արևի տակ հեշտությամբ գունաթափվում է: Մետաքսյա  հագուստը լվանում են «նուրբ» ռեժիմում (որոշ մեքենաներում`«մետաքս»), ցանկալի է հեղուկ լվացող միջոցներով և օդորակիչով: Այս տեսակ իրերը անհրաժեշտ է չորացնել կախիչների վրա: 

Վուշե գործվածք: Այս գործվածքը չափազանց հիգիենիկ է, թրջելուց հետո շատ արագ է չորանում, հյուսվածքներում փոշի և կեղտ չի կուտակում: Վուշե գործվածքից պատրաստված հագուստի միակ մինուսն այն է, որ այն շուտ է ճմրթվում և ընդհանրապես չի ձգվում:

Արհեստական, այսինքն ՝ մարդու կողմից պատրաստված գործվածքները նույնպես ունեն իրենց առավելությունները:

Պոլիէսթեր: Բաղկացած է այսպես կոչված պոլիէֆիրային մանրաթելերից: Այս գործվածքը օժտված է օդափոխանակությամբ, «չի վախենում» արևի լույսից, անմիջապես չորանում է, լվանալուց հետո պահպանում է իր ձևը: Գործվածքը պետք է լվանալ ոչ ավել, քան 40° С ջրի մեջ և արդուկել նվազագույն ջերմաստիճանով:

Էլաստան կամ սպանդեքս: Այն բաղկացած է պոլիուրեթանից, ինչը առանձնանում է ամրությամբ, առաձգականությամբ, փափկությամբ: Որպես կանոն, էլաստանը օգտագործվում է որպես լրացուցիչ բաղադրիչ մյուս գործվածքների կազմի մեջ, օրինակ, բամբակի։ Սպանդեքսից իրերը պետք է լվացվեն տաք ջրի մեջ «նուրբ» ռեժիմով:

Պոլիամիդ: Բաղկացած է օրգանական ծագման նյութերից: Պոլիամիդային մանրաթելը ուժեղ է, թեթև, բարակ, արագ է չորանում, բայց այն կարող է կուտակել ստատիկ էլեկտրաէներգիա: Նման գործվածքից պատրաստված հագուստը պետք է լվացվի ձեռքերով, չճզմվի:

Վիսկոզա: Այս թեթև, շնչող, հիգիենիկ նյութը ստացվում հատուկ ձևով մշակված բնական ցելյուլյողայից: Վիսկոզաից պատրաստված իրերը լվանում են ձեռքով, չեն ճզմում, արդուկվում են խոնավ շորի միջոցով:

Երեխաների համար նախատեսված հագուստի արտադրության մեջ օգտագործվում է նաև տրիկոտաժ, որը իրենից խառը գործվածք է ներկայացնում: Տրիկոտաժը ստացվում է բնական բրդյա, բամբակյա մանրաթելերը սինթետիկ նյութերի հետ համատեղելով: Այս գործվածքը փափուկ է, հաճելի է շոշափելիս, լավ ձգվում է և պահպանում է իր ձևը:


   Պնդել, որ մանկական հագուստը պետք է պատրաստված լինի բացառապես բնական նյութերից, սխալ կլինի: Այսպես, օրինակ, պոլիեսթերի նման սինթետիկ գործվածքները հիանալի տրբերակ են վատ եղանակային պայմանների համար հագուստ ընտրելու հարցում։ Ուստի դրանք օգտագործվում են որպես տաք արտաքին հագուստի վերին շերտ: Արհեստական սինթետիկ նյութ հանդիսացող սինթեպոնը իր թեթևության և ջերմությունը լավ պահելու հատկության շնորհիվ շատ հարմար է բաճկոնների ներքին շերտի համար:

Բացի այդ, սինթետիկ թելերը հաճախ ավելացվում են բնական գործվածքներին: Սա արվում է այն  նպատակներով, որ հագուստը լինի էլ ավելի դիմացկուն, առաձգական և գեղեցիկ: